Tarladan Sofraya…
ÇiftçidenEve ekibi olarak, tarladan sofralarımıza kadar uzun bir süreçten geçen gıdaların yolculuğunda ve beslenmemizde rol alan olan tüm aktörlerle birlikte Türkiye İş Bankası Tarım Çalıştayı’na katıldık. Bizi bir araya getiren Türkiye İş Bankası’na daveti, verimli geçen toplantılar ve konuya gösterdiği ilgi için teşekkürlerimizi sunarız. Ülkemizde böyle çözüm odaklı faaliyetlerin yapılıyor olduğunu görmek bizi çok mutlu ediyor ve umutlandırıyor.
İklim değişikliği konusunun altını çizen Meteoroloji Mühendisi Bünyamin Sürmeli’nin keyifli ve düşündürücü sunumu ile başlayan Tarım Çalıştayı ile ilgili notlarımızı sizlerle paylaşmak istiyoruz:
İnsan sayısı giderek artıyor…
Dünya’daki insan sayısı giderek artarken şu anda dünya nüfusun %10’u açlık ile mücadele ediyor. Bugün yaklaşık 7.6 milyar insana ev sahipliği yapan gezegenimizde, çok değil, bundan 32 yıl sonrasında, bu sayıya 2 milyar insan daha ekleneceği tahmin ediliyor. Bu da beslenmesi gereken tüketici sayısının yaklaşık %20 artacağı anlamına geliyor. Türkiye’deki nüfusun ise 2050 yılında 96 milyon kişiye ulaşması öngörülüyor.
Açlığın önüne geçebilmek için çözmemiz gereken sorunlardan biri israf. Üretilen gıdanın %35’i henüz tüketilemeden çöpe gidiyor. Bu konu ile ilgili önemli bir çalışma yürüten Fazla Gıda isimli proje bu soruna çözüm üretebilmek için kolları sıvamış görünüyor.
İklim değişikliği ve küresel ısınma deyince karbon salınımından bahsetmeden olmaz. Hepimiz yaptığımız tercihler ile öyle ya da böyle bir şekilde karbon ayak izi bırakıyoruz. Tüketiciler olarak bize düşen görev, daha çok karbon salınımına sebep olan tercihlerimizi fark ederek çevre dostu alternatiflerle değiştirmeye başlamaktan ibaret.
Yeşillik yapılandırması bol olmalı…
Yolculuk sırasında Konya Önder Çiftçi Derneği Erol Sözen ile keyifli bir sohbet fırsatım oldu. Erol Bey Büyükbaş Hayvan üreticisi ve özellikle hayvanları beslemek üzerine zirai tarım yapıyor. Sadece bir kaç cümlesi ile bile alanındaki bilgisi ve hakimiyeti hemen belli oluyor.
Kendisine “bir belgeselde ineklerin karbon salınımına fosil yakıtlardan da daha fazla sebep olduğunu izlediğimi” söyleyerek ve bunun doğru olup olmadığını sordum. Gerçekten de ineklerin karbon izi konusunda önemli bir etkisi olduğunu ve bunu dengeleyebilmek için ise bölgede daha fazla ağaçlandırma yapılması gerektiğini belirtti.
İklim gözle görülür şekilde değişiyor ve her zaman da değişmeye devam edecek. Asıl sorun ise insanlar olarak yarattığımız etkiler ile bu değişimin normal akışının bozulmasına sebep olmamız . Sizleri korkutmak gibi olmasın ama küresel iklimdeki bu değişikliği doğal akışına geri getiremezsek gezegenimize hiç bir şey olmayacak. Olan, sadece bu kadar gelişmiş veya sözde medenileşmiş biz insanlar da dahil olmak üzere yok olma ihtimali ile karşı karşıya kalacak olan canlılara olacak.
Bazılarımızı bu konu hiç ilgilendirmiyor olabilir. “Zaten şunun şurasında daha kaç yıl yaşayacağım ki? İklimden bana ne, yeni doğanlar düşünsün.” diyor olabilir. Biz ise yine de iyimser bir bakış açısı ile sadece kendini düşünen insan sayısının çok fazla olmadığına ve olanların da değişebileceğine inanıyoruz.
İkilimle doğrudan ilişkili ve yaşamın sürdürülebilirliği için hava kadar önemli olan gıda konusuna geri dönelim.
İş Bankası Tarım Çalıştayı’nda üretimden işlemeye, dağıtımdan tüketime kadar sektörde rolü olan tüm aktörler ile gıda zincirindeki halkaların derinlemesine konuşulduğu bir çalıştay gerçekleşti. Gıdaların yolcuğundaki tüm aşamalar hep birlikte tespit edilmeye çalışıldı. Herkes karşılaştıkları aşamaları belirttikten sonra aşağıdaki gibi bir süreç olduğu ortaya çıktı.
Üreticiden Tüketiciye…
Üreticiden tüketiciye ulaşan gıdaların hangi aşamalardan geçtiği ortaya çıktıktan sonra aktörlerin bu süreçte fiyat, talep ve kural üzerindeki etkilerini anlayabilmek adına herkes üzerine düşen rolleri açıklıkla paylaştı. Bu sayede hem ihtiyaçlar ortaya çıktı hem de tüm aktörler birbirleri ile empati kurabildi.
Mevcut gıda zincirinde çıkan sonuç ile ÇiftçidenEve dijital pazar yeri sistemini karşılaştırdığımız zaman çıkan farklardan birinin ürün satış fiyatlarını üreticilerin belirliyor olması konusu dikkat çekti. Diğer bir fark ise siparişten sonra hem tüketicilerin hem de üreticilerin yorum ve öneriler ile birbirlerini değerlendirebiliyor olmasıydı. Bu sayede iyi üreticileri ön plana çıkarırken, bilinçli tüketicileri takip ederek örnek alabiliriz.
Ortaya çıkan sorunlardan birisi tüketicilerin hangi ürünü ne kadar talep edeceği tam olarak bilinemediği için üreticilerin de hangi ürünleri üretmesi gerektiğinin tam olarak bilememesi oldu.
Çözüm olarak ilerleyen zamanlarda ÇiftçidenEve pazaryerinde yapılan alışverişler ve tüketicilerin talepleri doğrultusunda oluşan verileri analiz ederek bir sonraki seneler için hangi ürünler için üretimin artması, hangileri için azalması konusunda istatistiksel tahminlerde bulunabileceğimiz raporlar hazırlayabiliriz. Bu sayede çiftçilerimizi hangi ürünü ne kadar üretmeleri ile ilgili yönlendirebiliriz ve çöpe giden fazla gıdanın da önüne geçebiliriz.
Doğa ve canlı dostu üretim yapan çiftçilerimiz ile bu konuya özen göstermeden bilinçsiz ve kontrolsüz üretim yapan çiftçilerimizi ayırmamız ve tüm üreticilerimizi bu konuda bilinçlendirerek üretim yöntemlerini iyileştirdikçe ödüllendirilen modeller uygulanması gerektiğini düşünüyoruz.
Bunun için sertifikasyon konusu önemli bir faktör ancak tek başına yeterli değil. Örneğin suyun boşa harcanmasına sebep olan kanal sulama yöntemi yerine damlama sistemi kullanan, yenilenebilir enerji kullanan, organik gübre kullanan yöntemleri özendirmek şart. Üreticilere rozet verilerek ön plana çıkmaları sağlanabilir ve diğer üreticileri de bu rozetleri almaya yönlendirecek bilgilendirici çalışmalar yapılabilir.
Tarım Editörü İrfan Donat’ın moderatörlüğünde gerçekleşen çözüm sürecinde ortaya çıkan faydalı fikir ve önerileri İrfan Donat’ın yazısından okuyabilirsiniz.
